บุคคลผู้มีสิทธิรับมรดก

มรดก หมายถึงทรัพย์สินของผู้ตายที่มีอยู่ก่อนหรือขณะถึงแก่ความตาย เมื่อเจ้ามรดกถึงแก่ความตาย มรดกตกได้แก่ทายาท แต่ก่อนที่ทายาทจะได้รับมรดกนั้น ผู้ที่มีบทบาทสำคัญก็คือผู้จัดการมรดก มีหน้าที่ในการแบ่งทรัพย์มรดกให้แก่ทายาทโดยธรรม การแบ่งทรัพย์มรดกอาจแบ่งออกไปได้สองกรณี ประการแรกคือ กรณีที่เจ้ามรดกได้ทำพินัยกรรมไว้ก่อนตาย ประการที่สองคือ ไม่ได้ทำพินัยกรรมไว้ก่อนตาย

ในกรณีที่เจ้ามรดกได้ทำพินัยกรรมไว้ก่อนเสียชีวิต ผู้จัดการมรดกก็แบ่งปันทรัพย์มรดกให้แก่ผู้รับพินัยกรรมตามเจตนารมณ์ของเจ้าของทรัพย์  หากผู้รับมรดกตายก่อนผู้ทำพินัยกรรม พินัยกรรมไม่มีผลใช้บังคับเพราะพินัยกรรมย่อมตกไป ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1698 แม้ผู้รับพินัยกรรมจะมีทายาทก็ไม่อาจรับมรดกแทนที่ได้ ทรัพย์มรดกตามพินัยกรรมตกได้แก่ทายาทโดยธรรมต่อไป

ในกรณีที่เจ้าของทรัพย์ตายโดยไม่ได้ทำพินัยกรรมนั้นทรัพย์มรดกก็จะตกได้แก่ทายาทโดยธรรมซึ่งมี 6 ลำดับตามที่ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา  1629 บัญญัติไว้ คือ

มาตรา 1629 ทายาทโดยธรรมมีหกลำดับเท่านั้น และภายใต้บังคับ แห่ง มาตรา 1630 วรรคสอง แต่ละลำดับมีสิทธิได้รับมรดกก่อนหลังดั่ง ต่อไปนี้ คือ
(1) ผู้สืบสันดาน
(2) บิดามารดา
(3) พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน
(4) พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดาเดียวกัน
(5) ปู่ ย่า ตา ยาย
(6) ลุง ป้า น้า อา
 
คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่นั้นก็เป็นทายาทโดยธรรม ภายใต้บังคับของบทบัญญัติพิเศษแห่ง มาตรา 1635

ทายาทโดยธรรม ลำดับที่ 1 คือ ผู้สืบสันดาน ความหมายของผู้สืบสันดานก็คือผู้สืบสายโลหิตโดยตรงของเจ้ามรดก ก็คือ ลูก หลาน เหลน ต่อไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะขาดสาย รวมถึงบุตรบุญธรรมที่จดทะเบียนรับรองเป็นบุตรบุญธรรมตามกฎหมายแล้ว

ทายาทโดยธรรม ลำดับที่ 2 คือ บิดามารดา สำหรับบิดานั้นต้องเป็นบิดาที่ชอบด้วยกฎหมายด้วย ไม่รวมถึงบิดาหรือมารดาบุญธรรมหรือผู้รับบุตรบุญธรรม

ทายาทโดยธรรม ลำดับที่ 3 คือ พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน ซึ่งไม่รวมถึงบุตรบุญธรรมของบิดามารดา แต่ไม่สับสนว่าบุตรบุญธรรมมีสิทธิรับมรดกของผู้รับบุตรบุญธรรมได้

ทายาทโดยธรรม  ลำดับที่ 4 พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดาเดียวกัน คือเป็นพี่น้องกันแต่มีบิดาหรือมารดากันคนละคนหรือต่างมารดา(บิดาเดียวกัน) หรือต่างบิดากัน(มารดาเดียวกัน)แล้วแต่กรณี และต้องเป็นบุตรที่ชอบด้วยกฎหมาย

ทายาทโดยธรรม ลำดับที่ 5 คือปู่ ย่า ตา ยาย  บิดามารดาของ บิดาเจ้ามรดกคือ ปู่กับย่า ส่วนบิดามารดาของ มารดาเจ้ามรดก คือ ตา กับยาย สำหรับทายาทโดยธรรมลำดับนี้หากเสียชีวิตก่อนเจ้ามรดกแล้วจะไม่มีการรับมรดกแทนที่กัน มีข้อสังเกตว่า ทวดหรือบุพการีที่สูงกว่าทวดไม่เป็นทายาทโดยธรรม ซึ่งต่างกับทายาทโดยธรรมลำดับที่ 1 ซึ่งจะนับเป็นทายาทจนกว่าจะขาดสายโดยไม่จำกัดจำนวนชั้น

ทายาทโดยธรรม ลำดับที่ 6 คือลุง ป้า น้า อา  โดยไม่จำกัดว่าจะเป็นจะเป็นพี่น้องร่วมแต่บิดาหรือร่วมแต่มารดาของบิดาเจ้ามรดกก็มีสิทธิเท่าเทียมกันก็มีสิทธิเท่าเทียมกันกับพี่น้องร่วมบิดามารดาของบิดามารดาเจ้ามรดก ทายาทโดยธรรมลำดับนี้สามารถรับมรดกแทนที่กันได้

คู่สมรสของเจ้ามรดกเป็นทายาทโดยธรรมของเจ้ามรดก ซึ่งคู่สมรสต้องจดทะเบียนถูกต้องตามกฎหมายด้วย เว้นแต่จะได้อยู่กินฉันสามีภริยากันก่อนวันที่ 1 ตุลาคม 2478

สำหรับบุตรนอกกฎหมายที่บิดารับรองในทางพฤตินัยว่าเป็นบุตรนั้น ไม่ต้องถึงกับต้องไปจดทะเบียนรับรองและมีคำสั่งศาลว่าเป็นบุตรก็มีสิทธิรับมรดกของบิดาได้และถือว่าเป็นผู้สืบสันดานเหมือนกับบุตรที่ชอบด้วยกฎหมาย