สิทธิเรียกดอกเบี้ยผิดนัด

เมื่อผู้ให้เช่าซื้อรับรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนจากจำเลยแล้วจึงถือว่าจำเลยปฏิบัติตามคำพิพากษาในส่วนที่ให้คืนรถยนต์ที่เช่าซื้อแล้ว ผู้ให้เช่าซื้อจะบังคับคดีให้จำเลยชำระราคารถยนต์แทนอีกไม่ได้ และย่อมไม่มีสิทธิเรียกดอกเบี้ยที่คิดจากราคารถยนต์ ส่วนความเสียหายที่เกิดขึ้นในระหว่างที่จำเลยยังครอบครองใช้ประโยชน์ในทรัพย์สินอยู่ ศาลก็ได้กำหนดค่าเสียหายเป็นค่าใช้ทรัพย์หรือค่าขาดประโยชน์ไว้อีกส่วนหนึ่งด้วยแล้ว จึงไม่มีเหตุที่จะอ้างได้ว่าผู้ให้เช่าซื้อชอบที่จะคิดดอกเบี้ยจากราคารถยนต์ในช่วงระยะเวลาที่จำเลยยังไม่ส่งมอบรถยนต์คืนและถือว่าดอกเบี้ยนั้นเป็นค่าเสียหายส่วนหนึ่งของหนี้ตามคำพิพากษา จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดชำระดอกเบี้ยในส่วนนี้ ในคดีนี้โจทก์ซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันซึ่งศาลพิพากษาให้ร่วมรับผิดกับจำเลยแม้จะได้ชำระดอกเบี้ยเป็นเงินจำนวน 80,185 บาท ไปก็ถือไม่ได้ว่าเป็นการที่ต้องสูญหายหรือเสียหายไปอย่างใดๆ เพราะการค้ำประกัน เป็นเรื่องที่โจทก์จะต้องไปว่ากล่าวเอาแก่ผู้ให้เช่าซื้อ โจทก์ไม่อาจรับช่วงสิทธิมาฟ้องไล่เบี้ยเอาเงินจำนวนดังกล่าวคืนจากจำเลยได้

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3554/2554

          คำพิพากษาของศาลได้กำหนดขั้นตอนการบังคับคดีเกี่ยวกับการส่งคืนรถยนต์ที่เช่าซื้อหรือใช้ราคาแทนไว้แล้ว จึงต้องดำเนินการบังคับคดีก่อนหลังกันไปตามลำดับดังที่ระบุไว้ในคำพิพากษา กล่าวคือ หากการบังคับให้คืนรถยนต์ไม่อาจกระทำได้ จึงให้บังคับเอาจากราคารถยนต์แทน เมื่อบริษัท ธ. ผู้ให้เช่าซื้อรับรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนจากจำเลยแล้วโดยไม่ปรากฏว่ารถยนต์ดังกล่าวมีสภาพไม่เรียบร้อยใช้การไม่ได้ จึงเป็นกรณีที่จำเลยปฏิบัติตามคำพิพากษาในส่วนที่ให้คืนรถยนต์ที่เช่าซื้อแก่บริษัท ธ. แล้ว บริษัท ธ. จะบังคับคดีให้จำเลยชำระราคารถยนต์แทนอีกไม่ได้ และย่อมไม่มีสิทธิเรียกดอกเบี้ยที่คิดจากราคารถยนต์ ส่วนความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่บริษัท ธ. ในระหว่างที่จำเลยยังครอบครองใช้ประโยชน์ในทรัพย์สินอยู่ คำพิพากษาของศาลก็ได้กำหนดค่าเสียหายเป็นค่าใช้ทรัพย์หรือค่าขาดประโยชน์แก่บริษัท ธ. ไว้อีกส่วนหนึ่งด้วยแล้ว จึงไม่มีเหตุที่จะอ้างได้ว่าบริษัท ธ. ชอบที่จะคิดดอกเบี้ยจากราคารถยนต์ในช่วงระยะเวลาที่จำเลยยังไม่ส่งมอบรถยนต์คืนและถือว่าดอกเบี้ยนั้นเป็นค่าเสียหายส่วนหนึ่งของหนี้ตามคำพิพากษา จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดชำระดอกเบี้ยในส่วนนี้ ดังนั้น แม้โจทก์ซึ่งเป็นผู้ค้ำประกันซึ่งศาลพิพากษาให้ร่วมรับผิดกับจำเลยจะได้ชำระดอกเบี้ยเป็นเงินจำนวน 80,185 บาท ไปก็ถือไม่ได้ว่าเป็นการที่ต้องสูญหายหรือเสียหายไปอย่างใดๆ เพราะการค้ำประกันตาม ป.พ.พ. มาตรา 693 วรรคหนึ่ง กรณีเป็นเรื่องที่โจทก์จะต้องไปว่ากล่าวเอาแก่บริษัท ธ. เอง โจทก์ไม่อาจได้รับช่วงสิทธิมาฟ้องไล่เบี้ยเอาเงินจำนวนดังกล่าวคืนจากจำเลยได้

โจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยชำระเงิน 166,250 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปีของต้นเงิน 140,000 บาท นับถัดจากวันฟ้องจนกว่าชำระเสร็จ

          จำเลยให้การขอให้ยกฟ้อง

          ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาให้จำเลยชำระเงิน 166,250 บาทแก่โจทก์พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี ของต้นเงิน 140,000 บาท นับถัดจากวันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จ กับให้จำเลยใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนโจทก์โดยกำ
หนดค่าทนายความ 1,500 บาท

          จำเลยอุทธรณ์
          ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมในชั้นอุทธรณ์ให้เป็นพับ
          จำเลยฎีกา
          ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ปัญหาต้องวินิจฉัยตามฎีกาของจำเลยในข้อที่ว่า โจทก์มีสิทธิไล่เบี้ยให้จำเลยรับผิดชำระดอกเบี้ยระหว่างที่จำเลยยังไม่ได้ส่งมอบรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนจำนวน 80,185 บาท ซึ่งโจทก์ได้ชำระแก่ผู้ให้เช่าซื้อไปหรือไม่ คดีนี้ฎีกาได้แต่เฉพาะในปัญหาข้อกฎหมาย การวินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายดังกล่าวศาลฎีกาจำต้องถือตามข้อเท็จจริงที่ศาลอุทธรณ์ได้วินิจฉัยจากพยานหลักฐานในสำนวนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 238 ประกอบมาตรา 247 โดยศาลอุทธรณ์ฟังข้อเท็จจริงว่า ก่อนคดีนี้บริษัทธรรมธร จำกัด ผู้ให้เช่าซื้อได้ฟ้องจำเลยในฐานะผู้เช่าซื้อรถยนต์และโจทก์ในฐานะผู้ค้ำประกันให้ร่วมกันรับผิดตามสัญญาเช่าซื้อและสัญญาค้ำประกัน เนื่องจากจำเลยผิดนัดไม่ชำระหนี้ค่าเช่าซื้อ ศาลแพ่งกรุงเทพใต้มีคำพิพากษาให้โจทก์และจำเลยร่วมกันส่งมอบรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนแก่บริษัทธรรมธร จำกัด ในสภาพเรียบร้อยใช้การได้ดีหากคืนไม่ได้ให้ใช้ราคาแทนเป็นเงิน 290,000 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี นับถัดจากวันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จ ให้ร่วมกันชำระค่าขาดประโยชน์ ค่าฤชาธรรมเนียมแทนบริษัทธรรมธร จำกัด โดยกำหนดค่าทนายความ 2,000 บาท เฉพาะค่าขึ้นศาลให้ใช้แทนเท่าทุนทรัพย์ที่บริษัทธรรมธร จำกัด ชนะคดี ต่อมาบริษัทธรรมธร จำกัด นำยึดที่ดินของโจทก์เพื่อบังคับชำระหนี้ตามคำพิพากษา และต่อมา จำเลยส่งมอบรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนแก่บริษัทธรรมธร จำกัด เมื่อได้รับรถยนต์คืนแล้ว บริษัทธรรมธร จำกัด แจ้งให้โจทก์ชำระหนี้ค่าเสียหายส่วนที่เหลือ เป็นเงิน 80,185 บาท ค่าขาดประโยชน์ ค่าทนายความและค่าฤชาธรรมเนียม ค่ายึดและค่าถอนการบังคับคดี รวมเป็นเงิน 150,391 บาทโจทก์กับบริษัทธรรมธร จำกัด ตกลงกันได้ โจทก์คงชำระเงินให้แก่บริษัทธรรมธร จำกัดเพียง 140,000 บาท แต่จำเลยไม่ชำระหนี้คืนโจทก์ เห็นว่า คำพิพากษาศาลแพ่งกรุงเทพใต้ได้กำหนดขั้นตอนการบังคับคดีเกี่ยวกับการส่งคืนรถยนต์ที่เช่าซื้อหรือใช้ราคาแทนไว้แล้ว จึงต้องดำเนินการบังคับคดีก่อนหลังกันไปตามลำดับดังที่ระบุไว้ในคำพิพากษา กล่าวคือ หากการบังคับให้คืนรถยนต์ไม่อาจกระทำได้ จึงให้บังคับเอาจากราคารถยนต์แทน เมื่อข้อเท็จจริงได้ความว่า บริษัทธรรมธร จำกัด ผู้ให้เช่าซื้อรับรถยนต์ที่เช่าซื้อคืนจากจำเลยโดยไม่ปรากฏว่ารถยนต์ดังกล่าวมีสภาพไม่เรียบร้อยใช้การไม่ได้แต่อย่างใด จึงเป็นกรณีที่จำเลยปฏิบัติตามคำพิพากษาในส่วนที่ให้คืนรถยนต์ที่เช่าซื้อแก่บริษัทธรรมธร จำกัดแล้ว บริษัทธรรมธร จำกัด จะบังคับคดีให้จำเลยชำระราคารถยนต์แทนอีกไม่ได้ และย่อมไม่มีสิทธิเรียกดอกเบี้ยที่คิดจากราคารถยนต์ ส่วนความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่บริษัทธรรมธร จำกัด ในระหว่างที่จำเลยยังครอบครองใช้ประโยชน์ในทรัพย์สินอยู่ คำพิพากษาศาลแพ่งกรุงเทพใต้ก็ได้กำหนดค่าเสียหายเป็นค่าใช้ทรัพย์หรือค่าขาดประโยชน์แก่บริษัทธรรมธร จำกัด ไว้อีกส่วนหนึ่งด้วยแล้ว จึงไม่มีเหตุที่จะอ้างได้ว่าบริษัทธรรมธร จำกัด ชอบที่จะคิดดอกเบี้ยจากราคารถยนต์ในช่วงระยะเวลาที่จำเลยยังไม่ส่งมอบรถยนต์คืนและถือว่าดอกเบี้ยนั้นเป็นค่าเสียหายส่วนหนึ่งของหนี้ตามคำพิพากษาศาลแพ่งกรุงเทพใต้ดังที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัย จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดชำระดอกเบี้ยในส่วนนี้ ดังนั้น แม้โจทก์ได้ชำระเงินจำนวน 80,185 บาท ไปก็ถือไม่ได้ว่าเป็นการที่ต้องสูญหายหรือเสียหายไปอย่างใดๆ เพราะการค้ำประกันตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 693 วรรคหนึ่ง กรณีเป็นเรื่องที่โจทก์จะต้องไปว่ากล่าวเอาแก่บริษัทธรรมธร จำกัด เอง โจทก์ไม่อาจได้รับช่วงสิทธิมาฟ้องไล่เบี้ยเอาเงินจำนวนดังกล่าวคืนจากจำเลยได้ ที่ศาลล่างทั้งสองพิพากษาให้จำเลยต้องรับผิดต่อโจทก์ในเงินค่าดอกเบี้ยจำนวน 80,185 บาท มาด้วยนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย ฎีกาของจำเลยฟังขึ้นบางส่วน

          พิพากษาแก้เป็นว่า ให้จำเลยชำระเงินจำนวน 59,815 บาทพร้อมดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 7.5 ต่อปี นับแต่วันที่ 13 พฤศจิกายน 2544 เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์ นอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาให้เป็นพับ

มาตรา 693    ผู้ค้ำประกันซึ่งได้ชำระหนี้แล้วย่อมมีสิทธิที่จะไล่เบี้ยเอาจากลูกหนี้เพื่อต้นเงินกับดอกเบี้ยและเพื่อการที่ต้องสูญหายหรือเสียหายไปอย่างใด ๆ เพราะการค้ำประกันนั้น
--วรรคสอง-อนึ่ง ผู้ค้ำประกันย่อมเข้ารับช่วงสิทธิของเจ้าหนี้บรรดามีเหนือลูกหนี้ด้วย

 หมายเหตุ

การคิดดอกเบี้ยในการผิดนัด  ในพระราชกำหนดแก้ไขเพิ่มเติม

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ พ.ศ.2564

สิ่งที่แก้ไขในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เดิมมีดังนี้

มาตรา 224 หนี้เงินนั้น ให้คิดดอกเบี้ยในระหว่างเวลาผิดนัดในอัตราที่กำหนดตามมาตรา 7 บวกด้วย อัตราเพิ่มร้อยละสอง

ต่อปี ถ้าเจ้าหนี้อาจจะเรียกดอกเบี้ยได้สูงกว่านั้นโดยอาศัยเหตุอย่างอื่น อันชอบด้วยกฎหมาย ก็ให้คงส่งดอกเบี้ยต่อไปตามนั้น

ห้ามมิให้คิดดอกเบี้ยซ้อนดอกเบี้ยในระหว่างผิดนัดการพิสูจน์ค่าเสียหายอย่างอื่นนอกจากนั้น ให้พิสูจน์ได้

การคิดดอกเบี้ยในการผิดนัด ซึ่งจากเดิมจะอยู่ในอัตราที่เท่ากับอัตราเดิมในมาตรา 7 (เดิม) คือ ร้อยละ 7.5 ต่อปี แต่พระราชกำหนดได้กำหนดให้แก้ไขเป็นร้อยละตามมาตรา 7 (ใหม่) บวกด้วยร้อยละ 2 ซึ่งในตอนนี้ก็คือร้อยละ 5 ต่อปี (มาจากร้อยละ 3+2) ซึ่งประเด็นสำคัญที่น่าพิจารณาก็คือการปรับเปลี่ยนแบบนี้อาจจะเป็นผลดีกับลูกหนี้กรณีที่มีการเรียกดอกเบี้ยจากค่าเสียหายกรณีละเมิด (ดอกเบี้ยผิดนัด) เพราะก่อนหน้านี้อาจจะมีหลายคดีใช้วิธียืดเวลาคดีออกไปเพื่อให้ได้รับดอกเบี้ยมากขึ้นและจากการระบุว่าไม่ให้คิดดอกเบี้ยซ้อนดอกเบี้ยกับการพิสูจน์ค่าเสียหายอย่างอื่น ยังเป็นแนวทางตามกฎหมายเดิมที่เคยมี ซึ่งตรงนี้เป็นเรื่องของการพิสูจน์ค่าเสียหายยังถือเป็นประเด็นที่น่าสนใจว่า เจ้าหนี้เองจะพิสูจน์อย่างไรที่ไม่เกินกว่าเหตุและแค่การเรียกเก็บดอกเบี้ยผิดนัดก็น่าจะเพียงพอแล้วหรือไม่

มาตรา 224/1 ถ้าลูกหนี้มีหน้าที่ผ่อนชำระหนี้เงินเป็นงวด และลูกหนี้ผิดนัดไม่ชำระหนี้ในงวดใด เจ้าหนี้อาจเรียกดอกเบี้ยในระหว่างเวลาผิดนัดได้เฉพาะจากต้นเงินของงวดที่ลูกหนี้ผิดนัดนั้นข้อตกลงใดขัดกับความในวรรคหนึ่ง ข้อตกลงนั้นเป็นโมฆะ

สำหรับมาตรานี้เป็นตัวเพิ่มเข้ามาจากเดิมที่ไม่เคยมีมาก่อน ซึ่งจะเห็นได้ว่าต้องการจะช่วยเหลือลูกหนี้ ในกรณีที่ผิดนัดกรณีชำระเป็นงวดไม่ให้เจอภาระหนักเกินไป ถ้าผิดงวดไหนก็ให้เรียกแค่ส่วนของเงินต้นก้อนนั้น ซึ่งค่อนข้างยุติธรรมกับลูกหนี้มากขึ้นเช่นกัน